หลังผ่าตัดต้อเนื้อจะเจ็บมากมั้ย พักฟื้นกี่วัน

​ต้อเนื้อเป็นโรคตาที่พบได้บ่อย การ ผ่าตัดต้อเนื้อ ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด และใช้เวลาไม่นานประมาณ 30-45 นาที สามารถกลับบ้านได้ทันที ไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล สำหรับคนที่ยังกังวลว่า การผ่าตัดต้อเนื้อ อันตรายไหม มีข้อดีข้อเสียอย่างไร เรามีคำตอบให้ค่ะ

โรคต้อเนื้อรักษาได้

​โดยทั่วไปการเป็นต้อเนื้อเป็นภาวะที่ไม่มีอันตราย แต่ถ้าหากต้อเนื้อมีขนาดใหญ่ ลุกลามเข้าไปในตาดำมากขึ้นจนการมองเห็นแย่ลง ต้องได้รับการผ่าตัดต้อเนื้อ(Pterygium Excision) เพื่อป้องกันไม่ให้ต้อเนื้อขยายลุกลามเข้าไปปิดตาดำจนหมดและป้องกันไม่ให้เกิดต้อเนื้อซ้ำ ออกมาเท่านั้น และยังไม่มีการรักษาด้วยวิธีอื่น   

สาเหตุของโรคต้อเนื้อหลักๆ เกิดจาการที่ดวงตาสัมผัสรังสีอัลตราไวโอเลตหรือรังสียูวีโดยตรงเป็นประจำทำให้เกิดการเสื่อมของคอลลาเจนในเยื่อบุตาขาว นอกจากนี้ ลม ฝุ่น ควัน ก็เป็นปัจจัยเสี่ยงหลักๆ ที่ทำให้เกิดต้อเนื้อได้

หากเป็นต้อเนื้อระยะเริ่มต้น แพทย์จะรักษาแบบประคับประคองด้วย ยา หยอดตา ช่วยลดอาการระคายเคือง คัน ปวด หรือตาบวมอักเสบ  พร้อมกับใส่แว่นกันแดดร่วมด้วยเพื่อป้องกันแสงแดดซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงหลัก ในกรณีที่การรักษาด้วยยาหยอดตาไม่ได้ผล อาการระคายเคืองอักเสบไม่ทุเลา และต้อเนื้อลุกลามเข้าตาดำแพทย์อาจพิจารณาการผ่าตัดต้อเนื้อออกไป เพื่อไม่ให้ต้อเนื้อเกิดการลุกลามเข้าสู่ตาดำเพิ่มมากขึ้นและบดบังการมองเห็น

การผ่าตัดต้อเนื้อมีขั้นตอนอย่างไร

​การ ผ่าตัดต้อเนื้อ เป็นการผ่าตัดที่ไม่ยาก ใช้ยาชาหยอดและฉีดใต้เยื่อบุตา ไม่จำเป็นการดมยาสลบ ซึ่งทำได้หลายวิธีด้วยกัน ดังนี้

1.ผ่าตัดลอกต้อเนื้อแบบปกติ (Simple bare Sclera technique) เป็นการผ่าตัดลอกต้อเนื้อด้วยวิธีธรรมดา ทำให้ต้อเนื้อที่เนื้อเยื่อบุตาขาวหลุดออกจากกระจกตา การผ่าตัดลอกต้อเนื้อใช้เวลาไม่นาน ประมาณ 10-15 นาทีเท่านั้น ข้อดีคือทำได้ง่ายและรวดเร็ว ไม่ค่อยเกิดอาการระคายเคืองหลังผ่าตัดเนื้อเยื่อบุตาขาวจะฟื้นฟูตัวเองทดแทนส่วนที่ถูกลอกออกไปได้เอง ข้อเสียคือมีโอกาสที่ต้อเนื้อจะกลับมาเป็นซ้ำอีกมีได้มากถึง 40-50% ดังนั้นในปัจจุบันจึงถือว่าเป็นวิธีไม่มาตรฐานและทำน้อยลง

2.การผ่าตัดลอกต้อเนื้อพร้อมปลูกถ่ายเนื้อเยื่อ (Conjunctival or AMT graft) วิธีนี้เป็นวิธีมาตรฐานในปัจจุบันเป็นการตัดต้อเนื้อออกไป จากนั้นปลูกถ่ายเนื้อเยื่อโดยใช้เยื่อบุตาขาวบริเวณใกล้เคียงหรือเยื่อหุ้มรกมาเย็บด้วยไหม หรือใช้กาวติดเนื้อเยื่อ (Fibrin Glue) ซึ่งทำให้เกิดการระคายเคืองน้อยกว่าการเย็บด้วยไหม กรณีการผ่าตัดต้อเนื้อแบบปลูกเนื้อเยื่อใช้เวลาประมาณ 30-45 นาที ข้อดีคือโอกาสเกิดต้อเนื้อใหม่ซ้ำมีน้อยมาก และแผลผ่าตัดหายเร็วขึ้น ข้อเสียคือหากมีการใช้ไหมเย็บแผล อาจมีอาการระคายเคืองหลังผ่าตัดเยอะกว่า และต้องตัดไหมในอีก 7-10 วัน

3.การผ่าตัดต้อเนื้อโดยวางแร่เบต้าเรย์ไว้บนดวงตาขณะผ่าตัดด้วย ลดโอกาสเกิดต้อเนื้อใหม่ซ้ำเหลือประมาณ 15% แต่มีข้อเสียคือเป็นวิธีที่ไม่ปลอดภัยมากนัก มีโอกาสเกิดผลข้างเคียงจากรังสี จึงไม่นิยมการผ่าตัดแบบนี้แล้วในปัจจุบัน

ก่อนผ่าตัดควรหลีกเลี่ยงอาหารประเภทใดบ้าง

ก่อนการผ่าตัดต้อเนื้อให้งดน้ำและอาหารประมาณ 6 ชั่วโมง ควรปรึกษาแพทย์เรื่องยาที่ควรงดก่อนผ่าตัด เช่น ยาต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด ควรงดก่อน 7 วัน งดอาหารเสริมและวิตามินที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือดประมาณ 7 วัน เช่น น้ำมันพริมโรส น้ำมันกระเทียม วิตามินซีและอี สารสกัดจากโสม เห็ดหลินจือ ตังกุย ถั่งเช่า น้ำมันตับปลาและโอเมกา 3

หลังผ่าตัดต้อเนื้อ พักฟื้นกี่วัน?

การผ่าตัดต้อเนื้อเป็นการผ่าตัดเล็ก ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดเสร็จแล้ว สามารถกลับบ้านไปพักฟื้นอาการได้เลย ไม่จำเป็นต้องนอนที่โรงพยาบาล หลังการผ่าตัดแพทย์จะให้ปิดตาแน่นไว้ 1 วันแล้วเปิดตาในวันรุ่งขึ้น สามารถใช้ชีวิตปกติได้เลย เพียงแต่ต้องระวังในช่วงแรก นอนหงายยกศีรษะสูง 2-3 วันหลังผ่าตัด หลีกเลี่ยงไม่ให้น้ำเข้าตาและห้ามขยี้ตาจนกว่าแผลจะหายสนิทประมาณ 1-2 สัปดาห์ ผู้ป่วยจะยังรู้สึกระคายเคืองอยู่มากจนกว่าจะตัดไหมรวมเวลาประมาณ 2 สัปดาห์

การดูแลรักษาหลังผ่าตัดต้อเนื้อ

ข้อควรปฏิบัติหลังการผ่าตัดต้อเนื้อ ที่ผู้ป่วยทุกคนควรรู้ มีดังนี้

-            ห้ามล้างหน้า ใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำบิดหมาด ๆ เช็ดทำความสะอาดใบหน้าเบา ๆ โดยเว้นรอบดวงตาข้างที่ผ่าตัด อาบน้ำด้วยฝักบัวชนิดมือจับ ไม่ใช่ฝักบัวชนิดติดผนัง เพื่อป้องกันน้ำเข้าดวงตา

-            ห้ามสระผมเอง อาจนอนหงายให้ผู้อื่นสระหรือไปสระผมที่ร้านทำผม โดยสระอย่างเบามือ ห้ามน้ำเข้าตา 1 สัปดาห์ หรือจนกว่าจะตัดไหม รวมถึงงดใส่คอนแทคเลนส์ เปลี่ยนเป็นสวมแว่นแทนเป็นเวลา 1 เดือนจนกว่าจะตัดไหมด้วย

-            บ้วนปากได้ แต่ต้องระมัดระวังไม่ให้น้ำเข้าตา

-         หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีกลิ่นฉุน กลิ่นแรงๆหรือรสจัด เพราะอาจทำให้น้ำตาไหลหรือมีไอจามแรง ๆ แนะนำเวลาไอหรือจามให้อ้าปากกว้าง ๆ เพราะการกลั้นห้ามหรือฝืนปิดปากจะทำให้เกิดแรงดันขึ้นไปที่ดวงตา เลือกรับประทานอาหารที่เคี้ยวง่าย เลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้เกิดแรงดันขึ้นศีรษะและลามไปดวงตาได้ เช่น ไอ จาม หรือเบ่งแรงๆ หลีกเลี่ยงการออกแรงยกของหนัก การออกกำลังกายที่ต้องออกแรงมากๆ รวมถึงงดกิจกรรมที่สัมผัสฝุ่นควันหรือน้ำไว้ก่อน เช่น การทำความสะอาดบ้าน ทำอาหาร รดน้ำต้นไม้ เพราะน้ำหรือฝุ่นอาจกระตุ้นให้ไอ จาม และอาจกระเด็นเข้าตาทำให้ตาอักเสบติดเชื้อได้

-            เช็ดทำความสะอาดตาอย่างเบามือ อย่างน้อยวันละครั้ง ควรเปลี่ยนพลาสเตอร์ที่ครอบตาใหม่ก่อนนอน เพื่อให้ติดแน่นไม่หลุดระหว่างนอนหลับ

-            ใช้สายตาได้ปกติ สามารถอ่านหนังสือ ดูทีวีได้ แต่ระมัดระวังโดยไม่ใช้สายตานานจนเกินไป งดขยี้ตาอย่างเด็ดขาด

-            หลีกเลี่ยงการก้มหน้าหรือสะบัดหน้าแรง ๆ งดเล่นกับเด็กหรือสัตว์เลี้ยงเพื่อป้องกันอันตรายกระทบต่อดวงตาข้างที่ผ่าตัด

-            สวมแว่นตาที่มีสารเคลือบ UV ป้องกันแสงแดดหรือลมเมื่ออยู่ในที่กลางแจ้ง หลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีแสงแดดหรือลมแรงเสมอ เพื่อป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ

-           หยอดตาและป้ายตาอย่างสม่ำเสมอด้วย และรับประทานยาตามคำสั่งของแพทย์ อย่าหยุดยาเอง สามารถใช้น้ำตาเทียมหยอดตาช่วยให้ดวงตาชุ่มชื้น ช่วยลดอาการเคืองตา น้ำตาไหลได้

-      หากหลังการผ่าตัดต้อเนื้อ มีอาการผิดปกติ เช่น ตาพร่ามัว เกิดภาพซ้อน ปวดตามาก อาเจียน แผลอักเสบติดเชื้อ แผลมีเลือดออก ควรรีบกลับมาพบแพทย์โดยเร็วที่สุด

การป้องกันต้อเนื้อ

​ต้อเนื้อไม่ใช่โรคภัยร้ายแรง แต่มีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันพอสมควร การผ่าตัดเป็นวิธีเดียวที่จะทำให้ต้อเนื้อหายไป แต่หากมีอาการไม่มาก สามาถป้องกันได้ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยข้างต้นที่อาจกระตุ้นให้เกิดโรค หลีกเลี่ยงแสงแดด ลม ฝุ่น ควัน ควันบุหรี่ และมลภาวะต่างๆ รวมถึงแสงอื่นๆ ที่สะท้อนเข้าสู่ดวงตา ควรสวมแว่นกันแดดที่มีเลนส์กรองรังสีอัลตราไวโอเลต หรือสวมแว่นตาปกป้องดวงตาไว้เสมอ อาจเลือกสวมหมวกที่มีปีกกว้างด้วยเพื่อช่วยปกป้องดวงตาเมื่อต้องออกไปอยู่กลางแจ้ง และใช้น้ำตาเทียมช่วยหล่อลื่นและเพิ่มความชุ่มชื้นแก่ดวงตาเมื่อมีอาการเคืองตา

หลังจากรักษาด้วยการผ่าตัด ควรพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามอาการและตัดไหม ต้อเนื้ออาจเกิดซ้ำที่เดิมได้อีกหากไม่ป้องกันปัจจัยเสี่ยงและดูแลตัวเองให้ดี โอกาสกลับเป็นซ้ำจะสังเกตเห็นได้ภายในเวลาประมาณ 3-12 เดือน หลังผ่าตัด จึงควรมาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ